مصاحبه با صابره آرش ابراهیم خیل هنرپیشه افغان فلم
ترتیب دهند : اداره فصلنامه راه سوم
در سال هاى ١٣٦٠ افغان فلم بانوى را در نقش مركزى فلم ” حماسهء عشق ” به بينينده گان معرفى نمود.
او در ميان دشت لإله با پيراهن آسمانى رنگ و گيسوان بلند سياهش نمودار گرديد. در انتظار محبوبش گيسوانش را گل ميزد و گوش به آواز سم هاى اسب نشسته و راهش را ميديد.
او نقش مزارى دخترى را إيفا ميكرد كه عاشق فرزند دشمن بود، دشمنى كه داغش صرف با خون شستنى بود، مگر
مزارى به عشقش ادامه ميدهد تا آنكه با وحشتناك ترين شك بدست پدر كشته ميشود.
ميان روز بود كه تماس تيلفونى برقرار نمودم ، آواز مهربان به تماس جواب گفت، خودش بود. صميمى و مهربان كه از واژه هايش عطر محبت مى طراويد.
پرسيدم : بانو صابره آرش ، اگر ممكن صابره آرش را از آغازين سفر زنـدگـيش تا امروز براى خواننده گان معرفى كنيد؟
با خندهء گفت : در سال ١٣٥٠ خورشيدى در شهر كابل ديده در خانوادهء روشن پا به عرصهء وجود گذاشتم . مکتب ابتدای را در بهرام الدین شهید و مکتب عالی را در لیسه سوریا به اتمام رسانیده ام . درپهلوی مکتب از سن دوازده سالګی به هنر روآوردم و از صنف شش بنا بر علاقه شخصی خودم زیرا فامیل مخالف فعالیت های هنری من بودند به فعاليت هاى خود ادامه دادم. برای این انتخاب خود خیلی مبارزه کردم با وجودیکه در خانواده روشن داشتم مگر با تاسف که شرایط محیطی در افغانستان از همان زمان برای فعالیت های هنرى بانوان تنگ بود. بنا بدون مبارزه رسيدن تا يك مقام براى من كه يك بانو هستم محال بود.
به رسم سوْال دوم پرسيدم ؛ چى انگيزه باعث شد كه راه هنر را انتخاب نموديد؟
با خنده گفتند: علاقهء اصلى من هنر هفتم يعنى موسيقى بود وانگيزه كه به سينما و رسانه هاى تصويرى روى آوردم همين علاقه ام به موسيقى و آواز بود.
دلیل علاقهء مفرط ام به آواز خوانى یکی از هنرمندان ذګور بودند، آواز و حنجرهء وى باعث ميشد تا راهء براى ديدن اين هنرمند بجويم و رفته رفته بسوی مطبوعات رفتم و كار بجاى كشيد تا ممثل و بعد هم هنرپيشهء سينما گردم. با تاسف در آنزمان دستيابى به هنرمندان كارى سهل نبود .
با شوخى پرسيدم : عشق مطرح بود؟
با همان لحن مهربان در جواب گفتند: علاقه به این هنرمند از روی انس بوده و فکر میکردم که آن آواز ملكوتى مرا به يـاد چهچهء بلبلان باغ مى انداخت.
باز هم براى تنوع صحبت با شوخی پرسیدم : عشق كه در ميان نبود، زیرا این روز های خیلی عشق ها کور و قبل از دیدن اتفاق می افتد.
بانو صابره با خنده : حال که فیسبوک و انترنت است مگر من هرگز به نشانه هاى كور يقين نداشتم !
٣- از فلم زيبا ” حماسهء عشق ” كه در آن نقش مركزى داشتيد چيزى بگويد.
با همان ساده گى و زيباى گفتند:
از فلم حماسه عشق با آنكه نقش مركزى داشتم چی بگويم ؟
فلمی هنری، سینمایی ، عشقی و تراژیدی بود. این نقش از طرف کارگردان موفق سينما و فلم محترم انجنیر لطیف احمدی برايم پیشنهاد شد .
این فلم داستان یک عشق واقعى يست که ۱۲۰ سال پیش در سمت شمال اتفاق افتاده بود.
داستان فلم ” حماسهء عشق ” توسط محترم عبدالله شادان نوشته شده و سناریو از انجینر لطیف ميباشد .
نقش در اين فلم برايم طورى اتفاق افتاد که انجینر لطیف روز برايم گوش زد کردند که برای نقش مركزى يك فلم جديد به یک خانم جوان احتیاج دارند مگر من بناً بر ممانعت هاى فأميل و مشكلات درسى اين پيشنهاد را رد كردم و در عِوَض کسی دیگر را جهت بازى در اين نقش توصیه نمودم . آن بانوى را كه من توصيه كردم از جانب انجینر لطیف رد شد و نقش را براى دوم به پيشنهاد كردند.
اينبار بدون آلايش به انجينر لطيف گفتم كه : نقش مركزى از نظرم خيلى بزرگ است و نه تنها همين بلكه شوت فلم قرار بود تا در مزار شريف صورت بگيرد و اين امر ممكن را ناممكن ميساخت زيرا فأميلم با تنهاى اجازه سفر به شهر ديگر نميدادند.
محترم انجينر لطيف راهء ديگر را پيش پايم گذاشتند اينكه يكى از همكاران زن را كه دوستم نزديكم باشد براى اجراى نقش دوم نيز شامل فلم بسازند تا ايشان در يؤنت يگانه بانو نباشند.
براى ايفاى نقش دوم بنابر توصيهء من نقش به بانو ياسمين يارمل سپردند.
مگر براى من مخالفت هاى فأميل هنوز هم سر جايش بود تا اينكه به رسم اعتراض مدت يك هفته مكتب را ترك نمودم و دست به اعتصاب غذاى زده در نهايت گفتم خودم را ميكشم.
مگر از اينكه دخترى نازدانهء فأميل بودم پدر و مادر خدا بيامرزم راضى گرديدند. قابل يادآوريست كه در آن زمان شانزده سال داشتم و متعلم صنف دهم مكتب بودم.
تهيهء اين فلم دو سال طول كشيد و درست بعد از ختم فلم با نعمت آرش همكارم ازدواج كردم و فلم بعد از مراسم ازدواج ما به نمايش گذاشته شد.
پرسيدم : چگونه توانستيد تا از عهدهء نقش اول موفق بدرآيد؟
بانو آرش گفتند: معجزه در كار نبود زيرا موفقيت من نتيجهء زحمات بود كه از سن دوازده سالگى براى كسب آن تحت نظر استادان ورزيدهء هنر تمثيل هر يك زنده ياد استاد رفيق صادق، زنده ياد استاد عبدالقيوم بيسد و محترم استاد عزيز الله هدف هنر تمثيل را آموختم.
از بانو آرش در مورد سال هاى دشوار مهاجرت پرسيدم و از دشوارى ها و چالش هاى آن ، گفتند:
-مهاجرت براى من چنين بوده كه بار ها بميرم و زنده شوم، بار ها مرده و زنده شدم زيرا با خواست خود مهاجرات را انتخاب ننمودم. جنگ هاى نحس و خانمان سوز تنظيمى مانند هزاران هموطن ديگر خانه بدوش ما ساخت.
به مقصد لندن كابل را ترك نموديم و آب و دانه ما را به مسكو كشاند، در اين ميان حمل داشتم . رفتن به لندن بنابر مشكلات راه قاچاق ناممكن بود و يكسال ديگر در مسكو ماندنى شدم و طفلم تولد شد. شرايط نامساعد محيطى و عدم امنيت در مسكو و شرايط نابرابر فاميلم مرا مجبور ساخت تا با طفل خود تنها به افغانستان برگردم. مدت چهل روز در كابل ماندم مگر شرايط جنگ و صحت خراب طفلم مرا مجبور ساخت تا دوباره به مسكو برگردم. مگر شرايط بد خانواده گى اينبار مرا مجبور ساخت تا رخت مهاجرت بسوى آلمان ببندم و بنابر اجازهء شوهرم محترم آرش راهى آلمان گرديدم. ايشان بعد از دوسال نزدم به آلمان آمدند.
در آلمان پسرم مسعود جان بدنيا آمد، مگر متأسفانه فشار هاى مهاجرت باعث شد تا شكار افسرده گى شديد گرديدم. مگر با شهامت تمام با اين بيمارى مجادله كردم و از خدا سپاسگزارم كه مرا قدرت بخشيد و امروز صحت يأب هستم و با اولاد هايم تنها زنده گى ميكنم.
آقاى آرش با من و اولاد هايم بود و باش ندارم در كشور ديگر زندگى ميكنند مگر با همه كسر و كاستى ها زنده گيم از خداوند شكر گذار هستم. شكر گذار هستم كه خداوند دو اولاد نازنين و با درك هديه داده. اين دو اولاد رفيق هاى روز هاى تلخ و شيرين زنده گى من هستند و بر هر دو شان مى بالم.
نظر ايشان را در مورد سينما ديروز و سينماى امروزى افغانستان جويا گرديدم و خواستم بدانم كه اين دو بعُد را چى گونه مقايسه ميكنيد.
با شكسته نفسى گفتند:
براى من مشكل است تا سينما افغانستان را نقد و بررسى كنم مگر به صفت يك بينينده نه هنرمند اينرا گفته ميتوانيم كه در گذشته ها براى سأختن يك فلم بايد سناريو از چندين بورد نظر خواهى ميشد . مگر اينروز ها متأسفانه هركس با يك كمره و چند پول در دست داشته فلم ميسازند بدون آنكه مفهوم هنر سينما را بداند. اين مورد واقعاً متاثر كننده است چون يك سلسله فلم هاى مبتذل سينماى سيماى سينماى افغانى را بر هم و در هم ميسازد. مگر شكرش باقيست كه سينماگرانى مانند محترم صديق برمك آبروى سينما افغان را ميخرد چون چندين فلم شان گل كرد و سينما افغانستان را در ردهء سينماى جهانى قرار داد.
پرسيدم ؛ از خاطرات سابق در مورد همكاران قديم افغان فلم چيزى بگويد؟
با حسرت گفتند:
خاطرات زيبا از همه همكارانم دارم و همه شان را دوست ميدارم، خوشبختانه با اكثر شان تا هنوز در ارتباط هستم و همه شان انسانهاى قابل قدر و با ارزش هستند. كوشش ميكنم تا مانند گذشته ارتباط با آنها برقرار نمايم، مگر بدختانه از همديگر خيلى دورافتاديم و عده زياد در اروپا پراگنده ميباشند با آنهم به وسيله انترنت و فيسبوك در ارتباط هستيم.
از اينكه هنرمندان موسيقى گل كرده و به سفر هاى هنرى ميپردازند خواستم بدانم كه هنرمندان سابقه دار تياتر و سينما در نظر داريد تا يكبار ديگر بسيج شده و در يك تور بين المللى تياتر افغانى را بنمايش بگذارند؟
با خندهء قابل درك گفتند :
با تاسف عزيزم تا هنوز كسى اقدام به يك چنين ابتكار نكرده زيرا براى اين پروسه رهبرى گسترده و هزينهء مالى در كار است، نظر شما نيك است مگر تا هنوز كسى از بزرگان سينما كه از راه هم سينما صاحب شهرت شده به هنرمندان از يـاد رفته فكر نكردند.
پرسيدم ؛ آيا براى شما پيشنهاد كار در سينما براى بار دوم صورت نگرفته؟
چنين پاسخ دادند:
با تاسف يگانه پيشنهاد كارى براى من در سال ٢٠٠١ از جانب محترم صديق برمك صورت گرفت. ايشان ميخواستند تا در نقش مادر ” اسامه” ظاهر شوم مگر براى من ممكن نبود چون اولاد ها تنها ميماندند.
در آخر به همان سوْال كليشهء رسيديم و از بانو آرش پرسيدم : پيام شما منحيث يك بانوى هنرمند، يك زن و بالاخره يك مادر به بانوان هنرمند و افغان چيست؟
پيام خويش را چنين رساندند:
استوار ، قاطع و محكم باشيد، چى در مسائل اجتماعى و چى در كار هاى خانه و چى در عرصهء تربيه اولاد خود، قدرت كه در زن است در هيچ موجود نيست فقط خود را بشناسند.
