گذری و نظری بر زندگی و فعالیت های ماندگارعبدالله شادان
بقلم : زلمی رزمی
بسلسله گرامیداشت و قدردانی از خدمتگزاران هنر و ادب و فرهنگ کشور این هفته زندگینامه عبدالله شادان ژورنالیست، دکلماتور، برنامه ساز، گوینده پیشکسوت و صدای آشنای رادیو و تلویزیون اسبق افغانستان را مرور می‌کنیم.
عبدالله شادان متولد سال ۱۳۲۷ خورشیدی درکابل است.و و تحصیلاتش را در رشته حقوق و علوم سیاسی دانشگاه یا ( پوهنتون کابل ) بفرجام رسانیده .
شادان خدمات اداری خود را ابتدا به عنوان معاون مجله قضا در ستره محکمه آغاز کرد و سپس برادیو آمد و این لباس نو آنچنان برقامت او برازنده آمد که تا امروزآنرا از تن بدر نکرد .
او از نوجوانی تا به امروز با فغالیت های پیگیر و ماندگار خود چه ازطریق نوشتن مضامین و مقالات متعدد ، داستان های رادیویی ، دکلمه شعر، کارگردانی و گویندگی برخی برنامه های پرشنونده ادبی و فرهنگی رادیو و تلویزیون اسبق کشور و چه درحال حاضرازطریق همکاری با بخش فارسی را دیو بی بی سی ، درعرصه های مختلف ادب و هنر و فرهنگ کشورتاثیرملموس و برجسته ای داشته است.
داستان های رادیویی محکوم به فنا، عشق شکوهمند ترین، ژاندارک ، سپیده دمید و نیز داستان های توره ، وطن پناه منی ، و کودکان فردا را می سازند که بگونه فیلمنامه نوشته شده، بقلم وی بنگارش درآمده است.
شادان درشعر و شاعری نیز ازاستعداد و قریحه بلندی برخوردار است، یکی از اشعارش درقالب آهنگ دلنشینی با صدای سهیلا زلاند ، استاد مهوش و عهدیه آوازخوان شهیر کشور ایران که بگوش های همه آشناست:
وقتی عاشق شوی راز دلته گفته نتانی
چقدر سخته خدایا
قابل یادآوریست که شادان علاوه بر رادیو، مدت شش ماه در ایران در رشته برنامه سازی و کارگردانی برنامه های تلویزیون در ایران آموزش دیده و بعد از برگشت بوطن درتاریخ ۲۹ ماه حوت سال ۱۳۵۶ نخستین برنامه تلویزیون افغانستان به کارگردانی وی پخش و نشرشده است.
همچنان ثبت و نشر اولین پارچه های موسیقی، تمثیلی وهنری تلویزیون افغانستان و از جمله آهنگ تلویزیونی «لیلی لیلی لیلی جان » زنده یاد آحمد ظاهر را نیز کارگردانی کرده .
عبدالله شادان درسال ۱۳۵۹ به سمت رییس تلویزیون أفغانستان وسپس بعنوان معین کمیته دولتی رایو تلویزیون و سینماتوگرافی برگزیده شد
این تغییرات و تنوعات در نشرات رادیو و تلویزیون ازدستاوردهای دوران کارعبدالله شادان است:
– تبدیل ساختن رادیو تلویزیون بخانه هنرمندان و فرهنگیان
– دسته بندی موسیقی کلاسیک،غزل، محلی ، موسیقی ملیت های برادر، تکنوازی و آماتور و تعین جای و زمان مشخص برای نشرآن. .
– بوجودآمدن گروه های جدید موسیقی مثل گروه باران ، جامی وغیره .
– تولید فیلم های تلویزیونی دختری با پیراهن سفید، کیفر؛ دهکدهء من وغیره.
شادان درسینمای افغانستان نیز آثارگرانباری ازخود بجا گذاشته است مثل:
– ایفای نقش بکتاش در فیلم سینمایی( رابعه بلخی ) بکارگردانی داودفارانی و خالق علیل
– نوشتن ناریشن برخی فیلمهای مستند و اخباری تولیدی موسسه افغانفلم
– نوشتن فیلمنامه فیلم مستند « کودکان فردا را می سازند» و فیلم داستانی سینمائی« حماسه عشق»
سایر کارهای ادبی فرهنگی وی :
– کارگردانی نمایشنامه های «گاوصندوق » و «دیوار» با بازیگری استاد بیسد و استاد عزیزالله هدف در تهران.
– بازی در نقش های اصلی (افسانه های اپرای جهان» در سال های پنجاه خورشیدی در رادیوی افغانستان.
– شرکت در برنامه های تیاتری دکلمهء شعر « دوساعته نور و صدا» به کارگردانی احمد شاه علم
آخرین وظیفه دولتی شادان تعین و توظیف وی بعنوان رییس اتحادیه ژورنالیستان افغانستان بود که بعد از مدتی خدمات ارزنده درسال ۱۹۹۲ میلادی نسبت اوضاع ناامن کشور مجبور به مهاجرت شد و اینک سالهاست همراه با خانواده اش در لندن زندگی میکند و اما عشق به هنر و ادب و فرهنگ سرزمین مان در او نمرد
از سال ۱۹۹۵ بدینسو به عنوان خبرنگار، مجری و تهیه کننده برنامه ها ی بخش فارسی رادیو بی بی سی برای افغانستان مشغول به کار است .
فعالیت های او را میتوان در زمینه های زیرخلاصه نمود:
پخش و نشر تاریخ گفتاری مطبوعات افغانستان «از شمس انهار تا امروز» درهفده برنامه نیم ساعته .
درین برنامه ها خبرنگاران برجسته افغانستان، دانشمندان افغان و افغانستان شناسان اروپایی در باره دوره های مختلف تاریخ مطبوعات أفغانستان سخن کفته اند که ماخذ غنی برای پژوهندگان این عرصه است.
– دکلمه شعر زیرعنوان «جرعه ای از شراب کهنهء عشق » یا برگزیده هایی ازهزار و صد و اندی سال شعر فارسی دری .
درین مجموعه که متشکل از ۶۲ برنامهء نیم ساعته است، زندگینامهء مختصرحدود ۲۰۰ تن ازشاعران بزرگ از رودکی وشهید بلخی تا شعرای مطرح روزگار ما ذکر شده و نمونه های اشعارشان با موسیقی روح انگیز دکلمه شده است.
بقای عمر، سعادت و سلامت و سرافرازی های هرچه بیشتر این خدمتگار ادب و فرهنگ کشور مانرا آرزو میدارم . زلمی رزمی
